„Guðmundur heiti ég Halldórsson er hin hefðbundni máti kempunnar úr Bolungarvík er hann heilsar mönnum, hvort sem þeir þekkja hann eða ekki. Smábátaeigendur eiga honum meira upp að unna en flesta þeirra grunar. Hann hefur verið óþreytandi baráttumaður fyrir öflugri smábátaútgerð sem og bættum hag hinna smáu og dreifðu sjávarbyggða. Röddin hans er full sannfæringar og eldmóðs, djúp með urgandi brimsogið í bakgrunni. Það er aldrei lognmolla þar sem sá gamli er á ferð. Morgunblaðið tók heilsíðu viðtal við Guðmund s.l. föstudag og sem fyrri daginn er hann ekkert að pakka hlutunum í fyrirferðamiklar umbúðir. Viðtalið, sem Ágúst Ingi Jónsson tók, var undir fyrirsögninni „Línuívilnun var lykillinn, og fer hér á eftir:
Línuívilnun var lykillinn
Vinna Baldur Ingimarsson við beitingu í Bolungarvík, en yfir 60 manns hafa þann starfa.
„Nú er gott að búa í Bolungarvík, segir Guðmundur Halldórsson, tæplega áttræður eldhugi og skipstjóri, sem enn rær í strandveiðikerfinu. „Línuívilnunin var lykillinn að nýrri uppbyggingu hér í plássinu og hefur skipt sköpum fyrir mörg minni byggðarlög. Nú er verið að byggja þrjá 15 tonna báta fyrir útgerðir í plássinu og það er hugur í fólki, segir hann.
Út úr samantekt Fiskistofu má lesa að útgerðir í Bolungarvík hafa haft verulegan ávinning af línuívilnun síðastliðin átta ár. Niðurstaðan er sú að Bolungarvík hafi fengið 1360 tonn af steinbít á þennan hátt, 1560 tonn af ýsu og tæplega 2300 tonn af þorski. Á meðalverði á fiskmarkaði á síðasta ári gæti verðmætið numið um 1650 milljónum króna og munar um minna.
Guðmundur rifjar upp að um aldamótin hafi verið farið að skerðast um aflaheimildir í Bolungarvík Þegar ýsa og steinbítur hafi verið kvótasettar árið 2001 hafi öll sund virst lokuð. Línuívilnun hafi komið í umræðuna og árin í kringum aldamótin hafi margvísleg barátta verið fyrir framtíð atvinnulífs víða á landsbyggðinni.
Með neyðarblys á Austurvelli
„Við reyndum allt til að vekja athygli á málstað okkar, því tilveruréttur byggðarlaganna var í hættu. Þetta var upp á líf eða dauða, segir Guðmundur. „Eitt árið stóðum við sjóklæddir á Austurvelli með brennandi neyðarblys, í annað skipti stóð ég fyrir fjölmennum fundi á Ísafirði og loks sá ég að ég þyrfti að vinna þetta mál á vettvangi Sjálfstæðisflokksins. Þar var tillaga um línuívilnun naumlega felld í sjávarútvegsnefnd eins landsfundarins, en ég gafst ekki upp og bar tillöguna um línuívilnun upp á sjálfum landsfundinum. Þar hafði ég sigur og ég var stoltur af flokknum. Hjólin fóru að snúast, þrátt fyrir öfluga andstöðu LÍÚ og fleiri.
Guðmundur er ánægður þegar hann lítur til baka og aðrir kunnu að meta dugnað hans. Hann var kjörinn Vestfirðingur ársins eitt árið og heiðursfélagi í Landssambandi smábátaeigenda og Eldingu, smábátafélaginu á Vestfjörðum.
Bátarnir öflugir og öruggir
Flestir þeir bátar sem róa frá Bolungarvík eru undir 15 tonnum og eru í dagróðrum. Línan er beitt í akkorði í landi og starfa 60-70 manns við beitinguna. Guðmundur segir ekki hafa verið vandamál að fá fólk til þeirrar vinnu, einkum Íslendinga, en einnig útlendinga og hafi sumt af þessu fólki aldrei unnið önnur störf en við beitingu. Um borð í bátunum eru tveir hverju sinni, en gjarnan eru þrír í áhöfn og þá alltaf einn í tveggja daga fríi.
„Bátarnir eru í raun ekki margir, en héðan er hörð sjósókn eins og alltaf hefur verið og róið flesta daga, segir Guðmundur. „Sjómennirnir eru góðir og bátarnir öflugir og öruggir, þvert á það sem spáð hafði verið. Þeir eru flestir byggðir hér innanlands, sem er atvinnuskapandi öndvert við það sem gerist með stærri skipin. Nú er verið að smíða þrjá nýmóðins 15 tonna báta fyrir Bolvíkinga og þessir hraðskreiðu bátar hafa stækkað heimamiðin okkar. Hvert löndunarmetið hefur verið slegið af öðru og höfnin hér hefur verið rekin með hagnaði þó svo að héðan séu nánast eingöngu gerðir út minni bátar.
Talsvert og vaxandi magn er unnið í fiskvinnslunni hér, en ég viðurkenni að það er blóðugt að sjá um sjö þúsund tonnum keyrt í burtu til vinnslu annars staðar eða beint í útflutning, segir Guðmundur. Auk heimabáta hafa m.a. línubátar af Snæfellsnesi landað í Bolungarvík. Beittum línubölum er þá ekið vestur og farmur bílanna er svo nýveiddur fiskurinn.
Lottó og línuívilnun
Guðmundur segist enn vera litinn hornauga af ýmsum í stórútgerðinni en segist ódeigur í að verja línuívilnunina: „Við fáum það alltaf í hausinn að ívilnunin sé tekin af öðrum, segir Guðmundur. „Þeir sem mest kvarta undan þessu fengu makrílinn, kolmunnann og gulldepluna á silfurfati á síðustu árum. Uppsjávarfiskurinn, sem gefur mikinn hagnað, kemur að mjög litlu leyti á land á Vestfjörðum. Þeir fengu lottóvinning, sem hefur gert mörg fyrirtæki öflug, en við fengum línuívilnunina, sem byggt hefur upp atvinnulífið hér í Bolungarvík og víðar, segir Guðmundur.
Hann segir að auk byggðastefnu og atvinnusköpunar hafi rökin fyrir línuívilnun einkum verið þau að styðja við minni sjávarpláss og leyfa þeim sem búa þar að njóta heimamiðanna. Með landbeittri línu njóti byggðarlagið afla dagróðrabáta af nærmiðum og hafi Bolvíkingar margir tekið beitingavélar úr bátunum. Þetta sé öndvert við það sem margir bátar með beitingarvél ástundi, en þeir veiði gjarnan í sig á fjórum til fimm dögum þar sem mestur afli er hverju sinni og færi sig síðan um set.
Guðmundur segir óvissu í fiskveiðistjórnun og óttast hugmyndir um að afnema línuívilnun: „Ef kvótakerfið verður áfram og það litla sem þessar litlu byggðir þó fá verður tekið af líst mér ekki á blikuna. Kvótakerfið gengur ekki nema litlu byggðirnar fái að njóta nærmiðanna. Ég held að þingmenn, ekki síst ýmsir þingmenn þessa kjördæmis, ættu að staldra aðeins við og hugsa hvert þeir vilja fara með þessar byggðir.
Baráttumaður Guðmundur Halldórsson staldrar við á bryggjunni í Bolungarvík í blíðunni í gær. Sjálfur rær hann í strandveiðikerfinu.
