Ein birtingarmyndin af vandræðum sjómanna varðandi skort á veiðiheimildum í ýsu er gríðarleg aukning á VS-afla (Hafróaflinn) í tegundinni. Á fyrsta fiskveiðiársfjórðungnum þrefaldaðist VS-afli í ýsu frá því í fyrra. Það sýnir meira en allt annað hvílík vandræði menn eru í, þar sem útgerðin fær aðeins 20% í sinn hlut sem skiptist milli útgerðar og sjómanna samkvæmt samningi þar um. Afgangurinn að frádregnum sölukostnaði rennur í Verkefnasjóð sjávarútvegsins (VS).
Frá og með sl. fiskveiðiári er VS-afli reiknaður fyrir hvern fiskveiðiársfjórðung. Heimildin nær til 5% af heildarafla viðkomandi báts innan hvers tímabils og er bundin eftirfarandi skilyrðum:
Aflanum sé haldið aðskildum frá öðrum afla skipsins og hann veginn og skráður sérstaklega.
Aflinn sé seldur á uppboði á viðurkenndum uppboðsmarkaði fyrir sjávarafla og andvirði hans renni til Verkefnasjóðs sjávarútvegsins sbr. lög nr. 37/1992, með síðari breytingum.
Í svari sjávarútvegs- og landbúnaðarráðherra 16. febr. sl. við fyrirspurn Ásbjörns Óttarssonar alþingismanns (D) um aflamagn og tekjur af VS-afla kemur fram að tekjur ríkisins eru verulegar af þessum 5%.
- 2009 562 milljónir
- 2010 800 milljónir
- 2011 516 milljónir (janúar – nóvember) Samtals: 1,9 milljarðar
Þar kemur einnig fram að á framangreindu árabili fengu eftirtaldar stofnanir styrki úr Verkefnissjóðnum (ath. tölur rúnaðar af):
- Hafrannsóknastofnunin 1.170 milljónir
- Samkeppnisdeild VS 325 milljónir
- AVS-rannsóknasjóður 158 milljónir
- Fiskistofa 85 milljónir
- Rannsóknaaðstaða 80 milljónir
- Matís ohf. 70 milljónir
- Veiðimálastofnun 56 milljónir
