Það hefur ekki farið framhjá sjómönnum sem stunda þorskveiðar á línu að allt er fullt af ýsu á slóðinni. Oft á tíðum er hún ekki sem meðafli heldur megin uppistaða aflans.
Aðilar hafa gripið til þeirra ráða að færa sig af hefðbundinni veiðislóð yfir á svæði sem lítil von er að fá ýsu. Það hefur stundum dugað og stundum ekki, en alltaf leitt til aukins útgerðarkostnaðar, sem ekki er hægt að sætta sig við.
Veiðiheimildir í ýsu á grundvelli hlutdeildar og þess sem fært var milli ára eru nú rúmum fjórðungi minni en þær voru á sl. fiskveiðiári. 26% (12.548 tonn) í aflamarki og 22% (1.924) í krókaaflamarki. Þessi skerðing á móti því að veiðiheimildir í þorski voru auknar lýsir kannski vandanum í hnotskurn. Hlutfall veiðiheimilda í ýsu á móti þorski er aðeins 16%.
Frá upphafi krókaaflamarks 1. september 2001 hefur hlutfallið hæst farið í 81% fiskveiðiárið 2007/2008, en hefur verið lægra en 20% frá 2012/2013 ef síðasta ár er undanskilið en þá var það 23%. Meðaltal tímabilsins 2001/2002 – 2019/2020 er 32%.
Annar þáttur sem vegur þungt í útgerðinni eru viðskipti með aflaheimildir. Krókaaflamarksbátar hafa verið háðir því að fá leigðar heimildir úr aflamarkskerfinu, en nú bregður svo við að ekkert er hægt að fá leigt nema á verði sem skilar engu öðru en tapi.
Samanlögð krókaaflahlutdeild í ýsu er 15,16% sem gefur langtum minni en afla en þeir hafa veitt undanfarin ár. Síðastliðin 10 fiskveiðiár nemur hlutfall þeirra í heildarýsuafla að meðaltali um fjórðungi, fór hæst fiskveiðiárið 2013/2014 þegar krókaaflamarksbátar veiddu rúm 28% af allri ýsu.
Það er skoðun margra að með slíkri samfelldri veiði á ýsu hafi þeir í raun öðlast aflareynslu sem ætti að taka tillit til við úthlutun. Sjávarútvegsráðherrar hafa hins vegar ekki fallist á þau sjónarmið.
Miðað við skýrslur Hafrannsóknastofnunar kemur útbreiðsla ýsunnar á óvart og vonandi að niðurstöður haustralls verði mönnum í hag þannig að forsendur myndist fyrir endurskoðaðri ráðgjöf.
Við skoðun á aflatölum Fiskistofu staðfesta þær aukna ýsuveiði hjá krókaaflamarksbátum og togurum.
Samanburður fiskveiðiáranna nú og í fyrra tímabilið til og með 8. nóvember sýnir að gengið hefur hraðar á útgefnar heimildir (úthlutun og færsla milli ára). Krókaflamarksbátar að nálgast 40%.
Nýttar heimildir í ýsu 1. sept. – 8. nóvember |
2019 / 2020 |
2018 / 2019 |
||
Aflamark |
Krókaaflamark |
Aflamark |
Krókaaflamark |
|
20,1% |
39,4% |
16,2% |
28,8% |