VS-afli er afli sem landað er utan aflamarks þess skips sem veiðir aflann.  Heimildin takmarkast við 0,5% af uppsjávarafla og 5% af öðrum sjávarafla.  VS-aflaheimildin er takmörkuð við hvern ársfjórðung og óheimilt er færa uppsafnað milli fjórðunga.  Ýsuafli og meðafli við grásleppuveiðar er undanþegin tímabilunum.

VS-afla er skylt að selja á viðurkenndum uppboðsmarkaði fyrir sjávarafla og skiptist 20% af andvirðinu milli útgerðar og áhafnar samkvæmt kjarasamningi.  Það sem þá er eftir fer til Verkefnasjóðs sjávarútvegsins að frádregnum kostnaði og hafnargjöldum.

Við skoðun á samanlögðum VS-afla í þorski á fyrstu tveimur tímabilunum á yfirstandandi fiskveiðiári og sama tíma á fiskveiðiárinu 2021/2022 hefur þróunin verið lóðbeint upp á við, aukningin nemur 122%.  Myndin sem hér fylgir sýnir glöggt hver þróunin hefur verið.

Fjölmargar skýringar geta verið á þessu.  Sú sem gerir strax vart við sig er að leyfilegur heildarafli í þorski er ekki í neinu samræmi við það sem sjómenn upplifa.  Þorskur út um allan sjó.  Þá kemur jafnframt upp í kollinn að einhver eða einhverjir sjái sér leik á borði og noti þessa tilhliðrun í lögunum til að ná fram meiri hagnaði án þess að ónægar veiðiheimildir kalli eftir því.  

  

Vakin er athygli á að VS-afli bætist við leyfilegan heildarafla.  Ef sama þróun heldur áfram gæti þorskafli sem VS endað í fimm þúsund tonnum sem er varlega áætlað tvöfalt meira en hefði þurft að bæta við leyfilegan þorskafla strandveiðibáta á síðasta ári til að tryggja 12 daga í hverjum mánuði, alls 48 daga.